Een tramrit op zomaar een dag, samen met mijn man Erik. Hij heeft een onvriendelijk type gevraagd om zich te houden aan het rookverbod, maar die is niet van plan zijn sigaret te doven. Mijn man houdt voet bij stuk, de ander begint dreigementen te uiten. Ik zit er naast en mijn maag krimpt samen: ‘Oei, oei, hoe gaan we dit nog netjes oplossen?’. Nu de duidelijke verzoeken niets hebben uitgehaald gaat Erik over tot actie: hij trekt de sigaret uit de mond van de man en gooit deze ‘flats’ door het openstaande raampje naar buiten. Stilte. Nog enkele dreigende blikken en de man stapt zo achteloos mogelijk bij de eerstvolgende halte uit. Pfffff. ‘En als ‘ie nou klappen was gaan uitdelen?, vraag ik benauwd. Erik is niet onder de indruk: 'Dan had ‘ie klappen teruggekregen’.
Evolutionair is het best te verklaren waarom ik en veel vrouwen de dingen ‘netjes en harmonieus’ willen oplossen. En dat komt niet alleen doordat we het qua spierkracht afleggen tegen de gemiddelde man. Vrouwen zien de wereld als een netwerk van relaties. Die relaties moeten onderhouden en versterkt worden. In dit model is harmonie belangrijk. Mannen zien de wereld als een ladder waarop ze een zo hoog mogelijke positie proberen te krijgen. Competitie en conflict horen daarbij.
De ‘angst voor conflict’ is een regelmatig terugkerend thema in mijn praktijk.
Niet lief
Een senior professional heeft zich aangewend haar mening omfloerst te brengen. Als ze zich duidelijk uitsprak kreeg ze vroeger steevast van haar moeder te horen: ‘Dat is niet lief!' Haar baas en collega’s worden er ongemakkelijk van: Wat wil ze nu eigenlijk?
Een onderneemster zegt nooit ‘nee’ tegen haar klanten. Ze is bang dat de goede relatie dan beschadigd raakt. De bron voor deze diepgewortelde angst voor meningsverschillen ligt bij haar ervaringen als kind. Bij de dreiging van conflict voelt ze zich onmiddellijk weer dat machteloze meisje van vroeger. Maar door alsmaar ‘ja’ te zeggen heeft ze nu te veel op haar bord.
Het spel wordt niet altijd netjes gespeeld
Geldingsdrang, grote ego’s, vileine opmerkingen. Hoe hoger je komt in de organisatie, des te meer krijg je ermee te maken.
Zo ook de manager die ik coachte. Zij zag zich geconfronteerd met een fikse persoonlijke aanval door een collega uit het management team. Die aanval had vermoedelijk meer te maken met de drang om zijn positie op de apenrots te markeren, dan met haar functioneren. Maar toch voelde zij zich onmiddellijk klein worden: als een meisje dat door de schoolmeester op de vingers wordt getikt. Door zich te verontschuldigen en te verantwoorden hoopte ze het ‘conflict’ met deze collega op te lossen, maar werd ze helemaal voer voor de haaien. Bullebakken hebben nu eenmaal een hekel aan onzekere mensen.
Ik zie in mijn praktijk dat veel vrouwen waarden als‘respectvol met elkaar omgaan’, ‘eerlijkheid’ en ‘goede samenwerking’ voorop stellen. Maar als je het spel alleen maar ‘netjes’ wilt spelen, kom je bedrogen uit. Het is dus zaak niet te schrikken van wat schermutselingen en er enigszins flegmatiek of met wat gevatte humor op te reageren. En soms is het echt nodig jouw eigen belang of positie stevig te verdedigen. Een grens te stellen.
Een grens stellen
Vertrouwen op jezelf, weten waar jouw grens ligt. In plaats van te denken ‘ik doe iets verkeerd’, je realiseren ‘die ander gedraagt zich onbehoorlijk’. En dan de delicate balans vinden in hoe je op de juiste manier ‘stop’ zegt: niet té boos of té zuur, maar kalm en duidelijk.
Als je begrijpt waar jouw angst voor conflict vandaan komt,krijg je er al meer grip op. Waar jouw reacties eerst een automatisme waren, ga je zien dat er ook andere keuzes mogelijk zijn. We onderzoeken de overtuigingen die jou in jouw oude gedragspatroon gevangen houden. Kloppen die eigenlijk (nog) wel? We maken de balans op: wat heeft dit gedrag jou opgeleverd en wat kost het je. Dan kan je een bewust besluit nemen om het voortaan anders te gaan doen. Nog een paar praktische tools in je rugzak, zoals het leren communiceren met ik-boodschappen en…... You’re ready to go!
NB. Met deze blog wil ik geenszins suggereren dat alle mannen stoere strijders of ruziezoekers zijn en vrouwen altijd gericht op harmonie. Uit mijn eigen leven en loopbaan ken ik tal van andere voorbeelden. Maar als ik die ook allemaal zou noemen zou dit een onleesbaar stuk worden.